Những chia sẻ của Lê Diệp Kiều Trang, cô gái vàng” của cộng đồng Khởi nghiệp Việt Nam, người vừa trở thành “nữ hoàng” của “vương quốc Facebook Việt ” với hơn 60 triệu “thần dân”, về 3 vấn đề quan tâm hàng đầu của giới trẻ : HỌC TẬP, LÀM GIÀU, và ƯỚC MƠ, rất đáng để chúng ta suy ngẫm:
1. Học giỏi ở trường khó thành công ở đời ?
Để làm việc hiệu quả, thành công, IQ cũng chỉ là một phần, vì vậy không có nghĩa ai thông minh, học giỏi sẽ thành công. Sự thấu hiểu, uyển chuyển trong quyết định và nhiều kỹ năng cuộc sống khác chiếm phần không nhỏ trong hiệu quả công việc.
Tuy nhiên, người học giỏi ít nhất là có một vài lợi thế. Ví dụ, khi bắt đầu đi làm, sinh viên giỏi ít nhất sẽ là người có kiến thức vững vàng hơn và có khả năng tư duy sáng tạo tốt hơn.
Người học giỏi cũng có thể là người đã có một quá trình làm việc nghiêm túc, tập trung, có ý chí, có năng lực để hoàn thành mục tiêu tốt hơn. Những yếu tố này là quá tốt để một nhà tuyển dụng tự tin đầu tư vào một sinh viên giỏi mới ra trường, thay vì một sinh viên làng nhàng.
Thực tế nói trên dễ thấy ở Việt Nam vì nhiều lý do :
-Thứ nhất, nhóm “gà chọi” nghiên cứu khoa học kỹ thuật có rất ít cơ hội ở Việt Nam. Các công ty công nghệ ở Việt Nam chưa nhiều, mặc dù tìm được nhân tài trong nhóm công nghệ nhưng lại không tìm được “đầu ra” trên thị trường quốc tế, qua một thời gian nếu “đầu ra” không mạnh thì sự sáng tạo của các bạn dần cũng bị hạn chế và không có cơ hội phát triển hết.
-Thứ hai, học giỏi không có nghĩa là làm việc giỏi. Rất nhiều học trò giỏi trong môi trường giáo dục ở Việt Nam thường là người “học giỏi thụ động”, chỉ có khả năng trình bày lại những kiến thức được học một cách đầy đủ nhất, chứ không có khả năng ứng dụng kiến thức được học để phân tích, giải quyết một vấn đề thực tế hoặc sáng tạo ra sản phẩm, tìm ra nguyên lý mới.
Bên cạnh đó, tìm ra cách giải quyết không có nghĩa là thuyết phục được người khác hoặc một tập thể chấp nhận ý kiến của mình. Kỹ năng này vô cùng quan trọng trong cuộc sống, nhưng hầu như chưa bao giờ được chú trọng trong môi trường giáo dục Việt Nam.
Vì vậy, cũng không ngạc nhiên khi rất nhiều sinh viên giỏi ra trường đã không thể trở thành những thủ lĩnh giỏi, mà phải nhường vị trí này cho những bạn có chuyên môn không mạnh bằng nhưng có thể tập hợp nhiều người giỏi.
Vậy nên nếu chỉ lo tập trung chuyên môn mà coi nhẹ thu thập kỹ năng xã hội thì khó lòng có thể vươn lên làm lãnh đạo. Nếu chỉ lo tập trung phát triển kỹ năng mà không vững về chuyên môn thì con đường thành công sẽ gập ghềnh hơn và nhiều khi dễ bị thu hút bởi những giá trị phù phiếm.
2. Ước mơ làm giàu không đủ mạnh để đi xa
Người Mỹ nhiều lúc hết sức ngạc nhiên khi nhiều bạn trẻ Việt Nam thần tượng Bill Gates vì ông ấy giàu.Rất ít người thần tượng những nhân vật khác như mẹ Teresa hay nhà khoa học Stephen Hawking… Điều này phản ánh hết sức chân thật động lực của giới trẻ nằm ở ước mơ làm giàu. Tuy không sai, nhưng còn khá hạn hẹp và có thể chính điều này vô tình cản trở các bạn vươn đến ước mơ làm giàu.
Ước mơ làm giàu không sai, nhưng thường không đủ mạnh để đưa họ đi xa. Ngược lại, những ước mơ trong sáng nhất dành cho khoa học, công nghệ làm thay đổi thế giới như Tesla, Apple… sẽ vượt qua mọi giới hạn của sức tưởng tượng, của không gian và thời gian, đẩy nhân loại đi về phía trước. Và dĩ nhiên cuối cùng họ chính là những người thắng lợi lớn nhất về mặt tài chính, mặc dù thắng lợi về mặt tài chính lúc đó vẫn không thể so sánh được với những đóng góp của họ cho thế giới.
Quay trở lại ước mơ làm giàu của Việt Nam, tôi nghĩ điều đó không sai nhưng hạn hẹp. Tôi cho rằng người thành công thì không nên để mình nghèo, nhưng đừng gói gọn ước mơ của mình chỉ trong hai chữ “làm giàu”. Hãy sống một cuộc sống tham vọng hơn cả hai chữ “làm giàu” đó.
Nước Mỹ giàu lên nhờ những “ước mơ Mỹ” (“American dreams”) – câu chuyện về những người di cư tay trắng với lòng can đảm và làm việc cật lực vươn lên làm giàu. Việt Nam không thể giàu mạnh được nếu giới trẻ chỉ ngưỡng mộ những nhân vật hào nhoáng trong phim Hàn Quốc Những người thừa kế (The Heirs) được.
(Lược trích bài trả lời pv trên báo Tuổi Trẻ Cuối tuần Xuân 2018 của Trần Phi Tuấn)