Việt Nam chúng ta đã trải qua hơn bốn nghìn năm lịch sử thăng trầm trong suốt bao nhiêu cuộc kháng chiến gian khổ, và thời khí nào cũng sinh ra những anh hùng dân tộc chính nghĩa đáng để noi gương. Con người Việt Nam vì thế đã ảnh hưởng không ít về tinh thần “anh hùng dân tộc” đó, trong chiến tranh thì anh dũng chiến đấu hy sinh vì dân tộc còn trong thời bình thì mạnh mẽ vươn lên khởi sắc vì đất nước non sông. Mỗi dân tộc đều có một tinh thần để chi phối trong mọi lối sống và ảnh hưởng không nhỏ đến nền văn minh của đất nước mình. Tuy nhiên mỗi tinh thần đều cái hay của nó, ta không nên khép kín với một thứ duy nhất của dân tộc mình mà phải biết tiếp thu và học hỏi nhiều ở những nước khác, ví dụ ở nước Nhật có tinh thần “Samurai”, ở Singapore thì có sự nghiêm khắc, nước Mỹ có quy luật và trật tự,….mỗi nước đều có một thế mạnh riêng cho quốc gia và đã đưa họ đến thành công như ngày hôm nay về cả kinh tế chính trị lẫn văn hóa. Những nước lớn về địa lý cùng tài nguyên và dân số có thể giúp họ phát triển nhanh chóng để trở thành cường quốc trên thế giới là chuyện hoàn toàn có thể nằm trong tầm kiểm soát của chính bản thân họ; thế nhưng để một đất nước vừa nhỏ bé, vừa thưa dân, lại rất nghèo nàn về tài nguyên, khó khăn về thời tiết và đặc biệt là nạn bạo hành của khủng bố như đất nước Israel thì để phát triển và trở thành một đất nước công nghệ tiên tiến hiện nay bằng cách nào đây? Thế nhưng họ đã làm được trước sự khâm phục của những nước cường quốc khác, đến đây chính bản thân tôi đã thấy rằng, chúng ta nên học ở con người Israel một tinh thần mà đã làm thay đổi tình thế và số phận của họ từ một bờ vực thẳm khủng hoảng trở thành một thế mạnh của kho tàng công nghệ hiện đại ẩn trong con người và đất nước Israel. Đò là Chutzpah!
Chutzpah! một sự cả gan trơ tráo, đó là theo từ điển Anh – Việt dịch ra, thế nhưng để diễn đạt hết ý và chính xác hơn cho Chutzpah có lẽ chưa có từ ngữ nào diễn tả ra hết được, và chỉ những chủ nhân chính thức của nó mới thấu hiểu và vận hành nó thành công một cách thần kỳ, đó chẳng ai khác là con người và đất nước Israel. Việt nam chúng ta cũng nhỏ bé nhưng được phủ lên bề mặt một màu xanh, một món tài nguyên của thiên nhiên ban tặng, một thứ mà biết bao quốc gia khác hằng mong muốn có để giúp cho nền kinh tế phát triển nhanh hơn trong tương lai. Trong khi đó Israel, một đất nước khi mới khai sinh lập quốc đã bị chiếm bởi phần lớn màu bạc trắng của sa mạc khô khan vô ích mà còn cản trở biết bao nhiêu khó khăn cho đời sống hằng ngày, cũng vì thế việc phát triển nông nghiệp là điều cực kỳ nan giải huống chi là công nghiệp. Sự cấm vận giao thương giữa các nước trong khu vực làm cho kinh tế của Israel trì trệ hơn, lạm phát tăng, cuộc sống người dân lâm vào hoàn cảnh thiếu thốn, cho nên điều cần làm là vừa tìm cách giải quyết cuộc sống người dân trong nước đồng thời còn phải lo chiến đấu giành chủ quyền dân tộc với kẻ thù bên ngoài. Sự yếu ớt về mọi mặt có thể biến Israel thành thuộc địa của các nước xâm chiếm, tuy nhiên tinh thần Chutzpah là một phép màu vô cùng cần thiết trong hoàn cảnh như thế. Sự ngoan cố kiên cường táo bạo trong chiến tranh cũng như trong phát triển xã hội là tinh thần chủ đạo của Israel đã sinh ra những con người dám nghĩ dám làm, tình thần sáng tạo và đột phá đến những điều vượt bậc so với xã hội bấy giờ để hướng đến một tương lai siêu công nghệ hiện đại. Chutzpah được thể hiện rất nhiều trong quân đội Israel, một tổ chức nền móng cho bao nhiêu phát minh khoa học tiên tiến nhất thế giới, Chutzpah cũng nằm trong nhiều con người doanh nhân sáng tạo của Israel, nhờ nó mà những phát minh công nghệ hiện đại bây giờ được áp dụng trên toàn cầu và cả ngoài vũ trụ. Và tất cả những điều đó chúng ta có thể được tìm thấy trong Quyển sách Quốc Gia Khởi Nghiệp.
Trong quân đội Israel, không có sự phân biệt cao thấp, ai cũng có quyền ý kiến và phát huy những thế mạnh của mình , cấp trên có thể nghe lời cấp dưới nếu những sáng tạo và phát minh của cấp dưới có hiệu quả cho công cuộc chiến đấu và xây dựng đất nước. Cho thấy được tinh thần Chutzpah không có một giới hạn nào cụ thể, không bị gò bó trong một khuôn khổ hữu hình, mà nó được phát huy tối đa trong tính cách mỗi cá nhân trong quân ngũ. Trước những kẻ thù lớn mạnh xung quanh mà thế lực bên trong Israel thì quá nhỏ bé để chống đỡ nhưng với tinh thần Chutzpah thì mỗi phát huy sáng tạo của quân đội là một bước tiến vững chắc trong chiến trường khốc liệt. Người lính Israel có độ tuổi trung bình rất thấp, nhưng điều đó không ảnh hưởng gì đến tính tự lập và kỹ thuật chiến đấu cũng như tinh thần kháng chiến được đào tạo rất kỹ lưỡng và hiệu quả. Việt Nam chúng ta mỗi cá nhân nếu được gọi vào quân ngũ thì thời gian đào tạo trung bình khoảng 2 đến 3 năm, còn ở Israel mỗi binh lính có thể được rèn luyện với thời gian gấp 2 đến 3 lần so với chúng ta. Ở quân đội Israel, lính sẽ được học rất nhiều thứ, ngoài chiến đấu và tinh thần chiến đấu thì sáng tạo khoa học và phát minh công nghệ là một điểm cực mạnh của quân đội. Điều này rất cần thiết vì trong thời cuộc như vậy, không có một nguồn lực nào vững chắc để làm nền tảng chiến thắng, và những vũ khí khoa học tiên tiến được phát minh, những tên lửa tối tân được hoàn thiện, những phần mềm quân sự hiện đại được đưa vào chiến đấu đã đem đến thành công cho họ.
Những thắng lợi của khoa học trong chiến tranh đã làm nên tảng vững chắc cho một cuộc cách mạng công nghệ cao nảy sinh trên đất nước Israel, và những doanh nhân ấy đa số chính là những ngưới lính trực tiếp chiến đấu giành chủ quyền đất nước. Bị cấm vận kinh tế trong khu vực và những điều khoản khắt khe trong thương mại cho Israel đã làm cho tinh thần Chutzpah khơi dậy và tìm cách để tiến lên một cách mạnh mẽ, không còn những hàng hóa thô sơ cồng kềnh nữa mà thay vào đó là sự tinh thông của công nghệ, hàng hóa chủ lực lúc này là những phát minh khoa học, là những cải cách của công nghệ thông tin như Intel hay Ebay. Cái nôi quân đội đã sinh ra nhiều nhà phát minh khao học vĩ đại, những ý tưởng đưa ra kiến bao người kinh ngạc và không thể nào tin vào sự thành công của nó, xong ý chí kiên cường và táo bạo của tinh thần Chutzpah đã ăn sâu vào con người Israel, họ dám nghĩ ra là họ bắt tay vào xây dựng ngay chiến lược và thực hành ngay những ý tưởng đó cho dù phía trước có rất nhiều kho khăn về sự đồng thuận và hữu chiến. Trong cuốn Quốc Gia Khởi Nghiệp chúng ta cũng thấy được hình ảnh một nhà máy sản xuất con chip tiên tiến chấp nhận hy sinh tính mạng của mình để thực hiện nhiệm vụ sản xuất ra ý tưởng của mình cho kịp thời hạn, tuy sản xuất trong chiến tranh nguy hiểm nhưng số lượng con người vào nhà máy ngày càng tăng, thật đáng khâm phục cho tinh thần con người Israel.
Từ trong khó khăn bao nhiêu thì lóe sáng lên nhiều hơn những thành công bấy nhiêu, chiến tranh lập quốc từ 1946 đến nay Israel đã thay đổi mình từ một nước nhỏ vô danh thành một trong những quốc gia có công ty khởi nghiệp nhiều nhất trên thế giới. Điều mà rất nhiều quốc gia khác đều mong muốn có, trong khi đó Việt Nam hoàn toàn có điều kiện hơn so với Israel về nhiều mặt, thế nhưng sao chúng ta chưa thể làm được kỳ diệu như nước bạn. Vươn lên làm giàu cho chính bản thân mình cũng chính là làm giàu cho tổ quốc, nó đòi hỏi nhiều yếu tố trong con người mình nào là : khát vọng, niềm tin, kiến thức, sáng tạo, quyết đoán, kiên trì,… tất cả sẽ hòa quyện vào nhau để tạo nên sự thành công vững chắc cho tương lai. Bên cạnh đó ta cũng phải học hỏi nhiều hơn nữa từ các Quốc Gia khởi nghiệp, những người đi trước chúng ta về kinh doanh, về khoa học công nghệ. Nhưng để đến thành công nhanh và chắc chắn, tất yếu chúng ta phải có một tinh thần mạnh mẽ và bao phủ hết trong bộ não của chúng ta, dám nghĩ dám làm, một tinh thần Chutzpah.
Lê Thanh Tùng – Bình Dương